عکس cbct یا اسکن CBCT به سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی (Cone Beam CT scan) اشاره دارد و نوعی عکس رادیولوژی دندان است. این آزمایش تصویربرداری دیجیتال از اشعه ایکس و اطلاعات اشعه ایکس پردازش‌شده توسط کامپیوتر برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بسیار دقیق و با وضوح بالا از دندان‌ها و فک با عنوان عکس cbct استفاده می‌کند.

عکس cbct، در اصل یک جایگزین عالی برای سی‌تی‌اسکن معمولی است و معمولا قبل از برنامه‌ریزی برای انجام بسیاری از تکنیک‌های ارتودنسی و قرار دادن ایمپلنت‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایمپلنت‌ دندان یک روش نوین است که به کمک آن دندانپزشک می‌تواند دندان ازدست‌رفته به‌دلیل بیماری لثه، پوسیدگی یا ضربه شدید را جایگزین کند. بدین‌شکل بدون اعمال فشار بر روی هیچ یک از دندان‌های مجاور، عملکرد و ظاهر لبخند بیمار بهبود پیدا می‌کند. در فیلم زیر توضیحات لازم در مورد عکس cbct توسط دکتر راهله امامی متخصص رادیولوژی دهان، فک و صورت بیان شده است.

تا به امروز طراحی منحصربه‌فرد ایمپلنت دندان به تثبیت موقعیت آن به‌عنوان یک روش برتر نسبت به سایر راه‌حل‌های جایگزین دندان کمک کرده است. برای انجام آن دندانپزشک با سه جز میله تیتانیومی فیکسچر، اِباتمنت (تکیه‌گاه) و روکش یا تاج مصنوعی، یک دندان مصنوعی مستقل را درون استخوان فک جای‌گذاری می‌کند.

در واقع این دندان مصنوعی به‌جای اینکه روی دندان‌های دیگر در مسیر پل دندانی محکم شود، از طریق فرآیندی به نام همبندی با استخوان (Osseointegration) به فک بیمار متصل می‌شود. به‌همین‌دلیل، قبل از انجام عمل نیاز به تصویربرداری از ناحیه مورد نظر است. یکی از رایج‌ترین انواع تصویربرداری که در تهیه و برنامه‌ریزی ایمپلنت دندان استفاده می‌شود، عکس CBCT است. در ادامه به جزئیات کامل آن اشاره خواهیم کرد.

ضرورت استفاده از عکس CBCT برای ایمپلنت دندان چیست؟

از نظر جراحان دهان، فک و صورت گرفتن عکس CBCT نه تنها توصیه می‌شود، بلکه بهترین اقدام در هنگام برنامه‌ریزی انجام ایمپلنت دندان برای بیمار است. همانطورکه ذکر شد، ساختار ایمپلنت دندان از سه جزء اصلی تشکیل شده است که مهم‌ترین آن‌ها پایه تیتانیومی است که در استخوان فک قرار می‌گیرد و به‌عنوان لنگر عمل می‌کند.

اصولا برای اینکه ایمپلنت به‌صورت ایمن و بدون ایجاد اختلال در اعصاب یا دیگر ساختارهای مهم دندان و فک نصب شود، ضروری است که دندانپزشک بتواند محل قرارگیری آن را به‌صورت دقیق ببیند. اینجاست که ضرورت انجام اسکن CBCT مشخص می‌شود.

• عکس CBCT تصاویر مقطعی سه‌بعدی از فک و دندان‌ها تولید می‌کند و اطلاعات دقیقی ارائه می‌دهد. اطلاعاتی که از سی‌تی‌اسکن معمولی یا عکس OPG دندان نمی‌توان به دست آورد.
• به طور کلی، عکس cbctبه دندانپزشک اجازه می‌دهد تا محل قرارگیری ایمپلنت را ارزیابی کند و بررسی کند که استخوان فک شکل و تراکم مناسبی برای رشد مجدد در اطراف آن دارد و می‌تواند آن را در جای خود محکم کند یا خیر.
• هم‌چنین خطر بروز مشکلاتی مانند آسیب عصبی را به حداقل می‌رساند و با افزایش ایمنی احتمال موفقیت را بیشتر می‌کند.

کاربردهای رایج عکس CBCT چیست؟

عکس CBCT علاوه بر اینکه می‌تواند با ارائه اطلاعات دقیقی در مورد ساختارهای زیر دقت جراحان را در روش ایمپلنت دندان بهبود بخشد:

• مسیرهای عصبی
• توده استخوانی فک
• ساختار دهان
• سینوس و حفره بینی
• بافت‌های نرم دهان و دندان
• استخوان فک بالا و پایین

می‌توان از آن برای بسیاری از اهداف زیر نیز استفاده کرد:

• برنامه‌ریزی برای جراحی دندان‌های نهفته
• تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
• تشخیص، اندازه‌گیری و درمان تومورهای دهان، فک و صورت
• تعیین ساختار استخوان و جهت دندان
• تعیین منشاء درد یا بیماری دندان
• برنامه‌ریزی برای جراحی ترمیمی

نحوه کسب آمادگی برای انجام اسکن CBCT

اسکن CBCT به آمادگی خاصی نیاز ندارد. فقط مانند سی‌تی‌اسکن معمولی لازم است هر چیزی که می‌تواند در تصویربرداری اختلال ایجاد کند، از جمله اشیاء فلزی مانند سنجاق سر، عینک و جواهرات را درآورید. در روز تصویربرداری یک لباس راحت بپوشید. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این شرایط لازم است از محافظ سربی یا روش‌های تصویربرداری دیگر استفاده شود.

نحوه گرفتن عکس cbct

تصویربرداری cbct بدون درد است و باعث ایجاد ناراحتی خاصی نمی‌شود. ممکن است در حالت نشسته یا خوابیده از شما عکس گرفته شود. بیشتر دستگاه‌ها دارای یک تثبیت‌کننده هستند که سر را در جای خود نگه می‌دارد. معمولا اپراتور دهان شما را به‌گونه‌ای قرار می‌دهد که ناحیه مورد نظر در مرکز پرتو قرار گیرد.

پس از قرار گرفتن مناسب سر، اسکنر دستگاه یک چرخش کامل 360 درجه به دور سر می‌کند و در عین حال چندین عکس را از زوایای مختلف می‌گیرد که برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بازسازی می‌شوند.

دندانپزشک می‌تواند در طول اسکن هرگونه چالش یا مانع احتمالی قبل از انجام کاشت دندان را جستجو کند. به‌همین‌دلیل، گاهی ممکن است از شما بخواهد که چیزی را گاز بگیرید. کل فرآیند گرفتن عکس CBCT ممکن است 15 تا 30 دقیقه طول بکشد.